Science Fiction ken Fantasy iti Iluko?

Idi addaak iti kolehiyo ket nirugiak ti nagbasa iti Lord of the Rings ni JRR Tolkien, manipud idi ket nabanniitanakon. Kaslaak la simrek iti sabali a lubong a napno't siddaaw, buteng, ken nakaskasdaaw a pasamak ken parsua.

No mapanak iti Booksale, wenno National Bookstore, ket kanayonak la a makapidot iti liblibro iti Science Fiction wenno Fantasy. Adda kad'ta nga libro ni Isaac Asimov, Philip K. Dick, Robert Heinlen, C.S. Lewis, Stephen R. Donaldson, George RR Martin, Orson Scott Card, ken Ray Bradbury. Nagmayat la ketdi ti agbasa iti kakastoy a nobela ken sarita. Maysa laeng a kapanunutan, ania ngata ti Iluko transalation ti Science Fiction ken Fantasy?

Nakabasbasaak metten iti nagatitiddog a nobela ni Robert Jordan. Nabasakon ti umuna a tallo a paset ti "The Wheel of Time" series na. Nagsardengakon a nagbasa ta nagatiddog met daytoy a series. Ka'no lang ket nadamag ko a pimmusayen ni Robert Jordan. Gapud'toy ket ginatang ko ti "The Shadow Rising," diay maikapat a paset ti series. Diak ammo nu ania ti naknakan ko ti ginatang ko daytoy a libro. Tig-399 pay ketdi ah. Nagngina!

Diak met nagbabawi ta nagustuak ti wagas ni Jordan a nangistoria ti maipapan ken ni Rand al'Thor, ti messianic figure a kangrunaan a karakter itoy a nobela. Adda laengen pito a kapitulo sakbay a malpas ko nga basaen daytoy. Nagatiddog laeng! Heheh. Imbag ta adda e-book ko itoy a series. No malpas ko ti Book Four, gatangek tu met siguro ti Book 5 aginggana Book 11. Agasem, Book 11 ket saan pay a nalpas ti series! Daksanggasat ta saanen a maileppas ni Jordan ti bukod na a series. Dinungdungo dagiti Fantasy lovers daytoy a series. Sapay la koma ta ti mannurat nga alaen ti estate ni Jordan ket maalana ti sensitivities ken mismo nga istilo ni Jordan.

Pagay-ayat ko la unay ti fantasy literature agraman dagiti pelikula a naadaw manipud kadagitoy nupay saanko a kanayon a magustuan dagiti movie adaptation. Nasayaat koma aya nu maipatarus iti Iluko ti Lord of the Rings ni Tolkien. Nagmayat siguro nga makita ti sibibiag a berde dagiti kaykayo ti Rivendell ken marikna ti biag dagiti bakir, ti panagsala dagiti ugsa ken ti panangapros dagiti dakulap ti angin ken tudo iti bulbulong dagiti kaykayo ken mulmula. No nagbalin la koma nga Ilokano ni Tolkien. heheh.

Uray ti Pinoy Science Fiction ken kasla la tungtunglab. Adda dagiti sumagmamano a mannurat a nangpili itoy a genre kas ken ni Dean Alfar, ngem awan da iti mainstream. Awan pay met nadaldalapusko nga obra iti Iluko itoy a genre. Sapay la koma a ta tumaud daytoy a genre iti Iluko literature.

Walo a Daniw: Iluko E-book

Napadas kon ti nag-podcasting. Padasek man met nga ipablaak dagiti sumagmamano a dandaniw a naputar ko babaen iti sumaganad nga e-book.

Tapno i-download daytoy nga e-book, i-click daytoy.

Parmata Podcasting Episode 1: Introduksiyon

Pinadas ko man ti nangirekord ti timek ko ket daytoy ti resulta na.

I-clik laeng ti PLAY tapno mangngeg yo toy agdadamo a podcast ko. Heheh.



note: Addan sa parikutna daytoy pannakaipost na ditoy ah. Nu saan a kumpleto ti mangngeg yo ket kitaen laeng ti sidebar, adda met laeng sadiay ti Parmata Podcasting Episode 1.

Tungtungan iti Iy*t

Ballaag: Explicit Language

Apay ngata aya ta no Iluko wenno Filipino a sao ti usaren tayo nga agtutungtong maipapan kadagiti pribado a parte ti bagi ket kasla mabastusan tayo? Ania kad’ ti nagdumaan ti buto wenno titi iti penis? Wenno uki ken puki iti vagina? Awan! Ngem siguro, saan tayo a nakadawyan ti agtutungtong maipapan iti daytoy. Apay met nga nu ibagatayo a sex ket kasla nalaklaka nga awaten ngem iyot?!

Konserbatibo kadi ti pagilian tayo wenno saan tayo laeng a maapresiar ti bukod tayo a pagsasao? Nalabit mabuteng tayo met laeng a mapagtutungtungan ti maipapan iti seksuwalidad tayo.

Iti kallebas a paskua ket adda sangaili ti organisasyon mi nga Agtutubo a Metodista a naggapu idiay Estados Unidos tapno makita na met dagiti Agtutubo mi a nagdadanggay para iti tinawen a Christmas Institute. Kinat-katungtong ko a nga permi tapno maawatan na ti sitwasyon tayo ditoy Pilipinas.

Idi adda kami iti kotse a naglugananmi a napan idiay Tarlac, napagtungtungan mi ti sekswalidad dagiti agtutubo tayo a Filipino. Agtutuboak met laeng nga Filipino. Dimmakkelak iti Simbaan—iti Sunday School, Christian youth development institutes, ken dadduma pay a programa ti simbaanmi nga agpaay kadagiti agtutubo. Idi laglagipek nu mapagtutungtungan ti maipapan iti sekswalidad, ti malagip ko laeng ket masansan a mapagtungtungan ti Love, Courtship, ken Marriage. Kadawyanna, dagiti lectures ket nu kasano ti rumbeng a wagas ti panagayat ken pangasawa dagiti Kristiyano. Rumbeng kano nga an-annadan ti virginity ken purity. Saan la ketdi a mabalin ti premarital sex kuna pay dagiti dadduma a papastor ken diakonesa mi.

Kitaenyo man, uray siak ket ingles ti us-usarek. Ania ngata ti iluko ti premarital sex aya? Mabalin siguro ti “iyot sakbay kasar”. Ala man, dayta laengen ti usarek nga ekspresyon.

Sabalin ti panagkita dagiti agtutubo ita iti sekswalidad. Addaanda ngata iti umno a pannakaawat iti daytoy napateg a konsepto? Ka’no laeng ket rimsua ti damag a ti ub-ubing a kabsat ni Britney Spears nga agnagan Jamie Lynn Spears, agtawen laeng iti disi-sais, ket masikog. Kasta met ni Jennylyn Mercado nga maysa kadagiti agtutubo nga artista ti GMA. Dagitoy dua nga agtutubo ket kunada nga nakigtotda kano idi matakuatanda a masikog da. Neh... neh… neh.. Annakko, nu nakiiyot kayo, mabalin kay a masikugan! Nangnangruna no di yo pay ammo dagiti family planning methods a makunkuna.

Segun iti Foundation for Adolescent Development, trenta porsyento dagiti maiyan-anak ket naggapu kadagiti agtutubo edad 15-24. Beinte singko porsyento met dagiti agbalbalin nga inna ket agtawen 20. Nu kasta met laeng a ket nalaklaka nga umadu ti 90-milyonen a Filipino ita!

Aklunen tayon nga sabalin iti panagkita dagiti agtutubo iti sekswalidad. Kadawyanna, awan ti umno a pannakaawatda iti reproductive health. Apay ngay?

Ti maysa a rason nu apay kastoy ti kasasaad tayo ita ket ti panagkitakit tayo a pagtutungtongan ti maipapan iti buto, uki, ken iyot wenno sekswalidad. Iti laengen uneg to pagtaengan, mapagtutungtungan kadi daytoy? Nalabit adda dagiti dadduma a pamilya nga agtutungtong maipapan daytoy ngem panagkunak, man-mano da laeng. Iti pagadalan ngay? Saan met laeng a mapagtutungtungan daytoy! Wen ah, adda topiko iti Science ken TLE maipapan itoy a topiko ngem uray dagitoy ket saan nga umanay tapno maikkan dagiti agtutubo iti husto a pannakaawat iti sekswalidad. Iti Simbaan ngay? Ay Apo. Agkur-kurus tun a dagiti adu nga madre, papadi ken papastor nu mapagtutungtungan daytoy.

Saan met a gapu ta konserbatibo dagiti Kristiyano ken Simbaan ket saanen a mabalin a mapagtutungtungan ti maipapan iti sekswalidad. Nangnangruna koma ketdi a nga pagtutungtungan daytoy tapno mailawlawag ti kinasanto ti iyot ken no ania ti naun-uneg a kaipapan na daytoy iti maysa a lalaki ken babai.

Masansan ket maaddaan dagitoy nga agtutubo iti sex education by experience. Adu pay ketdin ah ti padas-padasenda ti makunkuna a “risky behavior”. Ti kakaroan a mabalin a mapasamak ket panagsikog nga awan iti plano, pannakaala iti sakit a sekswal, wenno, HIV-AIDS.

Adu man ti nalabid kon ngem ti napateg ket di tay koma agkitakit nga agtutungtong maipapan iti buto, uki, ken iyot nangnangruna nu ti panggep tayo ket mangsuro kadagiti agtutubo iti husto a pannakaawat iti sekswalidad.

No adda sabali nga panggep yo nga agtutungtong itoy a topiko ket agannad kayo laeng a maidarum iti sexual harassment. Heheh.

Podcasting

Idi napan a bulan ket nagpagatangak idiay US iti Compaq a laptop. Mayat ngamin ti maaddaan iti laptop, nangruna ita na maysaakon a freelance writer. Anyway, nangikabilak iti free Audio-editing software idiay laptop ko tapno makaaramidak kadagiti podcast ko. Nagsiyaaten aya ta adu ti freeware idiay Internet.

Audacity ti nagan diay freeware nga inkabil ko. Nakapablaakak metten iti dua a podcast. Ti umuna ket maysa a daniw iti Ingles, ken ti maikadua ket poetry reading manipud iti "The Fellowship of the Ring"--diay man daniw ni Bilbo sakbay nga pinanawanna ti Shire. Hmm... mayat siguro aya nu maaddaan iti Iluko translation ti "The Lord of the Rings."

Adtoy ti umuna a podcasting ko. Nakalanad met daytoy iti blog ko iti ingles. Daytoy ti daniw ko a "Discordant Notes", paset ti "Delayed Conversations" nga poetry project ko ita. Kadagiti sumarsaruno a blog posts ko, i-podcast kon to met dagiti dandaniw ko iti Iluko.

Kayat Ko't Agawid

Nabayag metten manipud tay pinagawid ko idiay San Manuel, Isabela. Nabayag metten a saan ko nga nakadua dagiti gagayyem ko sadiay. Idi ngarud napalabas a Paskua ket saanak a nakaawid. Uray kaskasano ket diak pay met nalipatan ida. Adu la nga talaga ti ub-ubraek ditoy Quezon City ket sadi-sadinno pay ti pappapanak.

Kayat ko pay mapan idiay Baguio tapno makapasyar idiay "Ayuyang" ni Kidlat Tahimik ken agpagna pagna idiay Session Road. Napanak idiay idi Marso 2007 ngem awan met panawen nga agpasyar ta busy kami met iti awareness training seminar maipapan iti HIV and AIDS. Bareng iti daytoy a tawen, makapanak manen sadiay.

Maib-ibus sa metten ti "creative juices" ko. Kanayonak met ngamin a busy itan. Iti sabali a bangir, amangan no excuses ko laeng dagitoy tapno agsurat maipapan iti pagilian ken maipapan iti bagik. Narigat ngamin ti agbalin nga honest no dadduma. Narigat la ketdi ti makapadalis. Heheh. Nu pay kasta, adda met latta iti pusok ti panagsurat maipapan iti adu a bambanag. Panagsapul la ti panawen ti kurang... Wenno nalabit, ikkatek la ti kinasadut nga agsurat ta baro a tawen manen. heheh.

Basta, agsuratak manen. Tuldok!

Nagsubliak Itoy a Blog

Nabagtitak manen. Rabrabiin ket diak pay la makaturog. Umapalak man kadagiti gagayyem nga mamannurat nga Ilocano ta naggagetda agsurat iti blog da. Siak ket napno't tapok ken agiw daytoy blog ko. Inyakarko ti blog ko idiay wordpress saan pay a nabayag. Ngem agsipud ta adu la unayen ti blog ko ken nagrigat met ti mangmentenir ti adu nga blog, inikkat kon ah diay dadduma ket imbatik laengen ti Ingles a blog ko ken daytoy Ilocano blog ko ditoy blogspot.

Sapay la koma ta maitultuloy ko ti agsurat ditoy. Nangruna ta freelancer nakon ket awanen sabali a trabahok. Padasek tu man pay ketdi ti ag-podcast kadagiti dadduma a dandaniw ko.